پاکستان اولین کشور جمهوری اسلامی است که در جنوب غربی آسیا قرار گرفته ‌است و پایتخت آن اسلام‌آباد است . طبق آمار تخمینی سال ۱۳۸۷ (۲۰۰۸) کشور پاکستان با جمعیتی در حدود ۱۷۲ میلیون تن ، ششمین کشور پر جمعیت دنیا به شمار می‌رود و دارای نرخ رشد جمعیت بالایی است .
پاکستان که رسماً به عنوان «جمهوری اسلامی پاکستان» شناخته می‌شود کشوری در آسیای جنوبی است و قسمتی از آن نیز در خاورمیانه است . این کشور مرز آبی هزار کیلومتری با دریای عرب یا به عبارت دیگر دریای مکران در قسمت جنوب دارد و از غرب با ایران ، از شمال با افغانستان ، از شرق با هندوستان ، و از شمال شرق با جمهوری خلق چین هم ‌مرز است . ناحیه کشمیر مورد ادعای هندوستان و پاکستان است . هر دو کشور هند و پاکستان به طور جداگانه بخش‌هایی از این منطقه را اداره می‌کنند و این مناطق توسط خط کنترل از هم جدا شده‌اند . مرز چین اکنون توسط هند به رسمیت شناخته نمی‌شود .
پاکستان ششمین کشور پرجمعیت دنیا و دومین کشور دارنده جمعیت مسلمان است . این کشور در سال ۱۳۲۶ (۱۹۴۷) به عنوان یک دولت و کشور جدید و به عنوان یکی از دو قسمت هند و بریتانیایی شناخته و تأسیس شد . این منطقه تاریخچه کهنی از زندگی و تمدن را داراست که شامل تمدن دره سند می‌شود .
از زمان استقلال ، پاکستان دوره‌های رشد نظامی و اقتصادی و هم ‌چنین بی‌ثباتی را همگام با جدا شدن از بنگلادش از خود ، تجربه کرده ‌است . پاکستان از لحاظ بزرگی نیروهای مسلح در رده هفتم جهان است و تنها کشور اسلامی دارنده جنگ‌افزار هسته‌ای می‌باشد .
نام
نام پاکستان (پاک+ستان) به زبان‌های اردو و فارسی یعنی سرزمین پاکی . این نام نخستین بار در سال ۱۳۱۲ (۱۹۳۳) توسط چودهاری رحمت علی که آن را در نشریه «امروز» یا «هرگز» منتشر کرد ، به کار برده شد . این نام به عنوان سرواژه از نام‌های سرزمین‌های اصلی اسلامی مربوط به هند غربی ساخته شده‌ است . به طور رسمی این کشور به عنوان قلمرو پاکستان در سال ۱۳۲۶ (۱۹۴۷) بنا نهاده شد و در سال ۱۳۳۶ (۱۹۵۷) به «جمهوری اسلامی پاکستان» تغییر نام داد . پاکستان را بخصوص در شبه قاره هند معمولاً با نام مخفف «پاک» می‌شناسند .
جمهوری اسلامی پاکستان از ترکیب حروف ایالت‌های زیر به دست آمده ‌است :
پ . از حرف اول ایالت پنجاب
ا . از حرف اول ایالت سرحد شمال غرب
ک . از حرف اول ایالت کشمیر
س . از حرف اول ایالت سند
تان . از حروف انتهایی ایالت بلوچستان
جغرافیا و آب و هوا
پهناوری پاکستان معادل ۸۰۳، ۹۴۰ کیلومتر مربع است که حدوداً معادل مجموع پهناوری کشورهای فرانسه و انگلستان است . نواحی شرق آن بر روی فلات هند و نواحی غربی و شمالی بر روی فلات ایران و سرزمین اوراسیا قرار گرفته ‌است . ۱۰۴۶ کیلومتر (۶۵۰ مایل) مرز آبی با دریای عرب از طرف شمال دارد و از سوی غرب با افغانستان ۵۲۳ کیلومتر (۳۲۵ مایل) و از طرف شمال شرق با چین ۲۹۱۲ کیلومتر (۱۸۰۹ مایل) از طرف شرق با هند و  ۹۰۹ کیلومتر (۵۶۵ مایل) از طرف جنوب غرب با ایران مرز دارد .
در این کشور انواع ویژگی‌های طبیعی از سواحل شنی مردابی و باتلاق‌های دارای حرا در ساحل جنوبی گرفته تا جنگل‌های معتدل و مرطوب حفاظت شده و قلمروهای یخی کوه‌های (هیمالیا) قراقوروم ، هندوکش در شمال همگی به چشم می‌خورند . به طور تقریبی ۱۰۸ قله با بلندی بیش از ۷۰۰۰ متر (۲۳۰۰۰ فوت) وجود دارد که با برف و یخچال پوشیده شده‌اند . پنج کوه در پاکستان از جمله کی۲ (در بلتستان) و نانگا پاربات بیش از ۸۰۰۰ متر (۲۶۰۰۰ فوت) ارتفاع دارند .
در قسمتی از کشمیر که توسط هند اداره می‌شود تا نواحی شمالی پاکستان رودخانه سند در طول کشور جریان دارد . هر ساله قسمت‌های شمالی پاکستان شمار زیادی جهانگرد خارجی را به خود جلب می‌کنند . کوهنوردان از سراسر دنیا بلتستان در پاکستان را به عنوان مقصد نهایی خود می‌دانند . در غرب رود سند بیابان‌های خشک و تپه‌ای بلوچستان پاکستان وجود دارند ؛ در قسمت شرق هم شن‌های روان بیابان تار وجود دارد . بیشتر نواحی پنجاب و قسمت‌هایی از سند دشت‌های حاصل‌خیزی هستند که کشاورزی در آنجا از اهمیت زیادی برخوردار است .
آب و هوا نیز به همین روال متفاوت است ؛ زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم در شمال و آب و هوای معتدل در جنوب که متأثر از تأثیر اقیانوس هند است . نواحی مرکزی تابستان‌های بسیار گرم دارند و دمای آنها به بیش از ۴۵ درجه سانتی گراد (۱۱۳ درجه فارنهایت) می‌رسد و زمستان‌های سردی که دمای هوا کمتر از دمای انجماد می‌رسد . میزان بارش باران نیز کم است و از ۲۵۰ میلی متر و تا ۱۲۵۰ میلی متر که بیشتر با دمای موسم (مونسون) غیر قابل اطمینان جنوب غربی در اواخر تابستان همراه هستند در نوسان است . مسئله کمبود آب نیز توسط ساخت سدها بر روی رودخانه‌ها و استفاده از آب چاه‌ها در مناطق خشک‌تر تا حدی حل شده ‌است .
مردم
پاکستان بر اساس آمار تخمینی ۱۳۸۷ (۲۰۰۸) ، جمعیتی حدود ۱۷۲٬۸۰۰٬۰۰۰ تن دارد . پاکستان ششمین جمعیت بزرگ جهان را داراست که بیشتر از روسیه و کمتر از برزیل است . به علت نرخ رشد بالای جمعیت پاکستان انتظار می‌رود جمعیت آن در سال ۲۰۲۰ از جمعیت برزیل فراتر رود . نشان دادن جمعیت پاکستان نسبتاً مشکل است و این به علت تفاوت‌های آشکار در دقت هر سرشماری و عدم هماهنگی بین بررسی‌های گوناگون مربوط به نرخ رشد جمعیت است اما احتمالاً بتوان گفت نرخ رشد جمعیت در دهه ۱۹۸۰ به اوج خود رسید .
جمعیت این کشور تاریخ ۱ ژوئیه ۲۰۰۵ حدود ۱۶۲، ۴۰۰، ۰۰۰ تن و نرخ رشد جمعیت نیز ۳۴ در هزار و نرخ مرگ و میر حدود ۱۰ در هزار و نرخ رشد طبیعی جمعیت حدود ٪۴/۲ تخمین زده شد . منابع غیر دولتی و بین‌المللی گزارش می‌دهند که جمعیت کنونی پاکستان حدود ۱۷۰ تا ۱۹۰ میلیون تخمین زده می‌شود .
زبان اردو زبان پاکستانی و زبان مشترک این کشور است ، اما زبان انگلیسی زبان رسمی است که در قانون اساسی پاکستان و در تجارت و همچنین طبقه خاص و تحصیل کرده و شهری و بسیاری از دانشگاه‌ها به کار برده می‌شود . زبان پنجابی نیز زبان بیش از ۶۰ میلیون نفر است ، اما رسمیتی از سوی کشور ندارد . پاکستانی‌ها از نژادها و گروه‌های قومی متعددی تشکیل یافته‌اند که بیشتر آنها از نوع مردم هند و اروپایی هستند و به همین دلیل بسیار متفاوت از افراد بومی ساکن این بخش از شبه قاره هند هستند .
اکثریت پاکستانی‌ها به گروه قومی هند و آریایی تعلق دارند . در حالی که تعداد قابل توجهی از نژادهای ایرانی و تعداد کمتری از دراویدیان‌ها نیز به چشم می‌خوردند . این گروههای قومی عمده به گروههای قومی کوچکتری تقسیم می‌شوند . پنجابیها ۴۴٫۶۸٪، سندیها ۱۷٫۳۶٪، پشتونها ۱۲٫۳۶٪، سرائیکیها ۸٫۳۸٪، مهاجر اردو ۷٫۵۷٪، بلوچها ۳٫۵۷٪ و سایر اقوام ۶٫۰۸٪ جمعیت را تشکیل می‌دهند .
داده‌های سرشماری نشان می‌دهند که ٪۹۶ جمعیت کشور مسلمان هستند که ٪۸۰ آن‌ها سنی و ٪۱۹ آن‌ها شیعه هستند . پاکستان پس از ایران دومین کشور دارای جمعیت شیعه در جهان است . بقیه جمعیت پاکستان را مسیحیت ، هندوئیسم ، یهودیها ، سیکها ، پارسی‌ها ، احمدی‌ها و آنیمیست‌ها (که عمدتاً کلشه چیترال هستند) تشکیل می‌دهند . تعداد کمی بودایی نیر در آمار پاکستان وجود دارند ؛ با این وجود این افراد در قسمت لدخ که توسط هند اداره می‌شود و پاکستان ادعای مالکیت آن را دارد زندگی می‌کنند . ساختار جمعیتی پاکستان در سال ۱۹۴۷ با ورود مسلمانان به پاکستان و هندوها و سیک‌ها به هندوستان به ‌شدت تحت تأثیر قرار گرفت . از سال ۲۰۰۵ به بعد بیش از ۳ میلیون مهاجر به علت جنگ‌های جاری در افغانستان در پاکستان باقی مانده‌اند و براساس کمیسیون عالی مهاجران سازمان ملل ، ٪۸۳ مهاجران هدف خود را اقامت دائم در پاکستان می‌دانند .
اقتصاد
پاکستان کشوری در حال توسعه ‌است که در جبهه‌های سیاسی و اقتصادی با چالش‌هایی روبه‌رو بوده ‌است . با وجود اینکه در سال ۱۹۴۷ این کشور بسیار فقیر بود نرخ رشد اقتصادی پاکستان در طول ۴ دهه بعد از آن بهتر از میانگین جهانی بوده ‌است . اما سیاست‌های ناآگاهانه به پایین آمدن این نرخ در دهه ۱۹۹۰ منجر شد .
اخیراً تغییرات گسترده اقتصادی به اقتصادی قدرتمندتر منجر شده‌اند و به نرخ رشد به ‌ویژه در زمینه‌های ساخت و تولید و بخش‌های خدمات مالی (اقتصادی) سرعت بخشیده‌اند . پیشرفت‌های بزرگی نیز در موقعیت ارز خارجی و رشد سریع در منابع ارز ثابت در سالهای اخیر شاهد بوده‌ایم . تخمین بدهی خارجی در سال ۲۰۰۵ در حدود ۴۰ میلیارد دلار آمریکا بود . با این حال این بدهی با کمک‌های صندوق بین‌المللی پول و بخشودگی بدهی از طرف ایالات متحده آمریکا کاهش یافته ‌است . تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۰۵ حدود ۶/۴۰۴ میلیارد دلار برآورد شد و تولید سرانه ناخالص ملی آن ۲۴۰۰ دلار آمریکا بود .
نرخ‌های رشد تولید ناخالص ملی پاکستان در ۵ سال اخیر شاهد یک افزایش ثابت بوده‌اند . در سال ۲۰۰۱ نرخ رشد تولید ناخالص داخلی کشور ٪۸/۱ بود ولی در سال مالی که ۳۰ ژوئن ۲۰۰۵ پایان یافت ، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی اسمی به حدود ٪۴/۸ رسید . این نرخ رشد پاکستان را پس از چین دارنده دومین نرخ رشد اقتصادی در میان پرچمعیت‌ترین کشورهای جهان قرار داد . با این حال فشارهای تورمی و میزان ذخیره کمتر از مقدار لازم و همچنین عوامل اقتصادی دخیل دیگر امر نگه داشتن نرخ رشد به این میزان را مشکل می‌سازد .
رشد بخشهای غیرکشاورزی ساختار اقتصاد را تغییر داده ‌است و اکنون اقتصاد تنها ٪۲۰ تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد . بخش خدماتی حدود ٪۵۳ تولید ناخالص داخلی کشور که تجارت عمده و خرد کشور حدود ۳۰٪ این بخش را تشکیل می‌دهد . اخیراً بازار بورس کراچی همراه با دیگر بازارهای در حال ایجاد دنیا اوج گرفته ‌است . مقادیر هنگفتی از سرمایه گذاری‌های خارجی در صنایع متعددی به کار گرفته شده‌اند . با این حال سرانه بازار بورس همچنان مخابرات ، نرم‌افزار ، خودرو ، نساجی ، سیمان ، کود ، فولاد و ساخت کشتی هستند .
صنعت مهم دیگری که در گذشته از دسترسی خارجی محروم مانده ‌است ، هوافضا است . تیپ‌های مختلف توپخانه در ارتش از پیش به گسترده شدن میزان مهمات نظامی پاکستان کمک کرده‌اند . خبرهایی از احتمال مشارکت عمومی یا خصوصی در برنامه‌های آینده موشکی به گوش می‌خورد که می‌تواند با برنامه فضایی پاکستان همراه شود ؛ زیرا توانایی‌های کنونی این کشور شامل موشک‌های بالستیک میان برد و تحقیقاتی بر روی موشکهای بالستیک قاره‌پیما می‌شوند . رویکرد ساختاری برای استفاده از این توانایی‌های هوافضایی ممکن است باعث رونق سریعتر اقتصادی پاکستان شود زیرا صنعت هوانوردی پیش تر هم شاهد رشد چشمگیری در سالهای گذشته بوده‌ است که با حضور شرکت‌های هواپیمایی متعددی همراه بوده ‌است .
فرهنگ و تمدن
پاکستان دارای فرهنگ منحصر به فرد و غنی است که سنت‌های خود را در طول تاریخ حفظ کرده ‌است . واقعیت پیش از ورود اسلام بسیاری از پنجابیها و سندیها ، هندو و بودایی بودند ؛ اما این روند در طول دوره توسعه اسلام ، توسط حاکمان اموی ، محمد بن قاسم ، سلطان محمود غزنوی و دیگران تغییر یافت . بسیاری از فعالیت‌ها ، غذاها بقایای تاریخی و مکان‌های مقدس از حکومت موغل مسلمان و فرمانروایان افغان‌ها بر جای مانده که شامل لباس ملی شلوار کمیز (تمیز) می‌شود . زنان نیز شلوار قمیز با رنگ‌های شاد می‌پوشند .
در حالی که مردان شلوارهایی با رنگ‌های تیره تر می‌پوشند و معمولاً شیروانی یا اچکان (نوعی کت بلند) که بر روی لباس‌ها می‌آید بر تن می‌کنند . انواع موسیقی پاکستانی متنوع است ؛ موسیقی محلی و گونه‌های سنتی مانند قوالی و غزل گایاکی و گونه‌های جدید که موسیقی سنتی و غربی را در هم می‌آمیزند مانند اجرای همزمان قوالی و موسیقی غربی که توسط نصرت فتح علی خان مشهور انجام می‌شود . دیگر خوانندگان عمده غزل ، مهدی حسن ، غلام علی و فریده خانم طاهره ، سید عبید پروین و اقبال بانو هستند .
ورود مهاجران افغان در استان‌های غربی ، موسیقی پشتو و فارسی را مجدداً زنده کرده ‌است و پیشاور را به عنوان محلی برای موسیقی دانای افغان و محلی برای گسترش موسیقی افغان به خارج از کشور مبدل ساخته ‌است . تا دهه ۱۹۹۰ شرکت تلویزیون پاکستان که توسط دولت اداره می‌شد (PTV) و شرکت خبرگزاری پاکستان رسانه‌های عمده کشور بودند . اما اکنون کانال‌های تلویزیونی شخصی متعددی از قبیل Geo TV، تلویزیون ایندوس ، Hum TV  و گروه ARY نیز وجود دارند .
کانال‌ها و فیلم‌های متعدد آمریکایی ، اروپایی و آسیایی نیز برای اکثریت جمعیت پاکستان از طریق Cask TV و ماهواره قابل دسترسی هستند . همچنین صنایع فیلم‌سازی بومی کوچکی نیز در لاهور و پیشاور وجود دارند . با وجود اینکه فیلم‌های بالیوود امروزه ممنوع هستند ستاره‌های سینمای هند در پاکستان بسیار محبوب هستند .
جامعه پاکستان عمدتاً چند زبانه و مسلمان است ، و اغلب آنها احترام خاصی را به ارزشهای خانوادگی سنتی دارند . با وجود اینکه خانواده‌های شهری به سیستم خانواده هسته‌ای تغییر یافته‌اند و این به دلیل محدودیت‌های اجتماعی–اقتصادی است که توسط سیستم سنتی خانواده مشترک بر آن تحمیل می‌شود . دهه‌های اخیر حضور طبقه متوسط را در شهرهایی نظیر کراچی ، لاهور ، راولپندی ، حیدرآباد پاکستان ، فیصل آباد ، سوکور و پیشاور شاهد بوده ‌است که خواهان حرکت در سوی یک جهت آزادی خواهانه تر هستند و این در مقابل نواحی قبیله‌ای شمال غربی است که با افغانستان هم مرز هستند و سنتهای دیرینه و روش محافظه کارانه را پیش می‌گیرند . افزایش فرایند جهانی شدن تأثیر فرهنگ غربی را افزایش داده و اکنون پاکستان رتبه ۴۶ را در ایندکس جهانی شدن دارا است . در حدود ۴ میلیون پاکستانی در خارج از کشور زندگی می‌کنند و حدود نیم میلیون نفر مقیم خارج نیز در ایالات متحده آمریکا زندگی می‌کنند .
گردشگری یک صنعت در حال رشد در پاکستان است و بر فرهنگ‌ها و ملل و مناظر متنوع آن استوار است . بازمانده‌های تمدن باستانی از قبیل موهنجودارو و هاراپا و تاکسیلا تا بخش‌های تپه‌ای هیمالیا همه جهانگردانی را به خود جذب می‌کنند . پاکستان چندین رشته کوه با ارتفاع بیش از ۷۰۰۰ متر دارد که ماجراجویان و کوهنوردانی را از سراسر دنیا به خود جذب می‌کند .
قسمتهای شمالی پاکستان دژها و برج‌ها و دیگر آثار معماری کهن و همچنین دره هونزا و دره‌های چیترال را دارا است . دره‌های چیترال محل جامعه کوچک پیش از اسلام آنیمیست کلشه است که از تباری هند و ایرانی هستند . شهر لاهور دارای نمونه‌های بسیاری از معماری مغول مانند مسجد بدشاهی ، باغهای شالیمار (لاهور) ، مقبره جهانگیر و دژ لاهور است .